Ot-çöpler ýa-da ýabany otlar tebigy ekosistemada gaty ýiti barlykdyr.Adatça oba hojalygynda ýa-da bagbançylykda haşal otlardan mümkin boldugyça dynýarys.Removeöne aýrylan otlar diňe bir zyňylman, dogry kompost edilse gowy kompost ýasap biler.Ot-çöpleri dökünlerde ulanmak, adam dökünleri, mal dökünleri we ş.m. bilen birleşdirilen ekin sypallaryndan, otlardan, ýapraklardan, zibil we ş.m. organiki dökün bolan kompostdyr. Onuň aýratynlyklary usulyň ýönekeý bolmagy, hili gowy, dökünleriň netijeliligi ýokary we mikroblary we ýumurtgalary öldürip biler.
Ot-çöp kompostynyň aýratynlyklary:
Dökünleriň täsiri haýwan dökünleriniň kompostlaşdyrylmagyndan has haýal;
● Durnukly mikrob dürlüligi, ýok edilmegi aňsat däl, keselleriň töwekgelçiligini we elementleriň deňagramsyzlygy sebäpli döreýän üznüksiz päsgelçilikleri azaldýar, bu babatda onuň täsiri dökün kompostlamakdan has gowudyr;
Crop ekinleriň gögermezligi töwekgelçiligini azaltmak;
● Wildabany otlukda berk kök ulgamy bar we çuňňur aralaşandan soň mineral elementleri siňdirýär we ýere gaýdýar;
Carbon Uglerod-azotyň degişli gatnaşygy we tekiz dargamagy;
1. Kompost ýasamak üçin materiallar
Kompost ýasamak üçin materiallar, häsiýetlerine görä takmynan üç görnüşe bölünýär:
Esasy material
Dürli ekin sypallary, haşal otlar, düşen ýapraklar, üzümler, torf, zibil we ş.m. ýaly aňsat çüýremeýän maddalar.
Çüýremegine kömek edýän maddalar
Umuman alanyňda, adam çykarylyşy, lagym, ýüpek gurçugy, at döküni, goýun döküni, köne kompost, ösümlik kül, hek we ş.m. ýaly azoty öz içine alýan ýokary temperaturaly süýümi bölýän bakteriýalara baý madda.
Absorbent madda
Toplama prosesinde az mukdarda torf, inçe gum we az mukdarda superfosfat ýa-da fosfat gaýa tozy goşmak azotyň üýtgemeginiň öňüni alyp ýa-da azaldyp, kompostyň dökün netijeliligini ýokarlandyryp biler.
2. Kompost taýýarlamazdan ozal dürli materiallary bejermek
Her materialyň çüýremegini we dargamagyny çaltlaşdyrmak üçin kompostdan öň dürli materiallary bejermeli.
Zibil, esasanam agyr metallaryň we zäherli we zyýanly maddalaryň garyşmagynyň öňüni almak üçin döwülen aýna, daş, plitka, plastmassa we beýleki galyndylary saýlamak üçin tertiplenmeli.
Aslynda, ähli ýygnanýan materiallar has gowy ezilýär we aragatnaşyk meýdanynyň köpelmegi dargamaga amatly, ýöne köp iş güýji we maddy serişdeleri sarp edýär.Adatça haşal otlar 5-10 sm uzynlykda kesilýär.
l Suwuň siňdirilişi pes bolan mekgejöwen we mekgejöwen ýaly gaty we mumdan ýasalan materiallar üçin, suwuň siňdirilmegine amatly we samanyň mumyň üstüni ýok etmek üçin ezilenden soň, kanalizasiýa ýa-da 2% hek suwy bilen iň gowusydyr. çüýremegi we dargamagy.
Suwly haşal otlar, suwuň aşa köp bolmagy sebäpli, ýygnamazdan ozal guradylmalydyr.
3.Ackerleşýän ýerini saýlamak
Kompost dökünleri üçin ýer, beýik we güneşli, suw çeşmesine ýakyn we daşamak we ulanmak üçin amatly ýer saýlamaly.Ulag we ulanmagyň amatlylygy üçin, ýygnanýan ýerler ýerlikli dargap biler.Sahypa saýlanylandan soň ýer tekizlener.
4.Kompostdaky her materialyň gatnaşygy
Adatça, ýygnalýan materiallaryň paýy 100-150 kilogram dökün we peşew we 50-100 kilogram suw goşup, dürli ekin sypallaryndan, haşal otlardan, ýapraklardan we ş.m. 500 kilograma deňdir.Goşulan suwuň mukdary çig malyň guraklygyna we çyglylygyna baglydyr.kg, ýa-da fosfat gaýa tozy 25-30 kg, superfosfat 5–8 kg, azot dökünleri 4–5 kg.
Çüýremegini çaltlaşdyrmak üçin, çüýremegine kömek etmek üçin degişli mukdarda gatyr dökünleri ýa-da köne kompost, çuňňur suw palçyklary we hasylly toprak goşup bolýar.Theöne toprak gaty köp bolmaly däldir, şonuň üçin kämillik we kompost hiline täsir etmez.Şonuň üçin oba hojalygynda bir nakyl: “Palçyksyz ot çüýremez, palçyk bolmasa ot hasyl bolmaz” diýilýär.Bu, degişli mukdarda hasylly toprak goşmagyň diňe bir dökün siňdirmek we saklamak bilen çäklenmän, eýsem organiki maddalaryň çüýremegine hem täsir edýändigini doly görkezýär.
5.Kompost öndürmek
Içine giren dökünleri siňdirmek üçin pol matasy hökmünde ýygnanýan howlynyň şemalladyş çukuryna, inçe toprak ýa-da turf topragyna takmynan 20 sm galyňlykdaky palçyk gatlagyny ýaýradyň, soňra doly garylan we bejerilen materiallar gatlagyny gatlak bilen ýapyň hökman boluň.Her gatyňyza dökün we suw sepiň, soňra az mukdarda hek, fosfat gaýasy ýa-da beýleki fosfat dökünlerini deň derejede sepiň.Ora-da ýokary süýümi bölýän bakteriýalar bilen sanjym ediň.Uglerod-azot gatnaşygy sazlamak üçin her gatlakdaky haşal otlar we karbamid ýa-da toprak dökünleri we bugdaý kepegi kompostyň hilini üpjün etmek üçin zerur mukdarda goşulmalydyr.
Bu, 130–200 sm beýiklige ýetýänçä gatlak bilen gaplanýar.Her gatyň galyňlygy adatça 30-70 sm.Upperokarky gatlak inçe, orta we aşaky gatlaklar birneme galyň bolmaly.Her gatda goşulan dökünleriň we suwuň mukdary ýokarky gatlakda we aşaky gatlakda az bolmalydyr, şonuň üçin aşak akymlara akyp, ýokary we aşak paýlap biler.deňdir.Ackoluň ini we stakanyň uzynlygy materialyň mukdaryna we işleýiş aňsatlygyna baglydyr.Üýşmek görnüşini bugly bug görnüşinde ýa-da başga şekilde edip bolýar.Üýşme gutaransoň, ýylylygy tygşytlamak, suw saklamak we dökün saklamak üçin peýdaly 6-7 sm galyňlykdaky inçe palçyk, inçe toprak we köne plastmassa plýonka bilen möhürlenýär.
6.Komposty dolandyrmak
Adatça üýşmekden 3-5 gün soň organiki maddalar ýylylygy çykarmak üçin mikroorganizmler tarapyndan dargap başlaýar we üýşmeleňdäki temperatura haýal ýokarlanýar.7-8 günden soň üýşmekdäki temperatura ep-esli ýokarlanýar we 60-70 ° C-e ýetýär.Işjeňlik gowşaýar we çig malyň çüýremegi doly däl.Şonuň üçin, ýygnalýan döwürde stakanyň ýokarky, orta we aşaky böleklerinde çyglylyk we temperaturanyň üýtgemegi ýygy-ýygydan barlanmalydyr.
Kompostyň içki temperaturasyny kesgitlemek üçin kompost termometrini ulanyp bileris.Kompost termometri ýok bolsa, uzyn demir çybygyny üýşürip, 5 minut goýup bilersiňiz!Çykandan soň, eliňiz bilen synap görüň.30 at-da ýyly, 40-50 at töweregi gyzgyn we 60 about töweregi gyzgyn duýýar.Çyglylygy barlamak üçin, demir çyzygyň salnan böleginiň üstündäki gurak we çygly şertleri synlap bilersiňiz.Çygly ýagdaýda bolsa, suwuň mukdaryny aňladýar;gurak ýagdaýda bolsa, bu suwuň gaty pesdigini aňladýar we üýşmäniň ýokarsynda deşik ýasap, suw goşup bilersiňiz.Üýşmekdäki çyglyk howa çalşygyna uýgunlaşdyrylan bolsa, üýşenden soňky ilkinji günlerde temperatura kem-kemden ýokarlanar we bir hepde töweregi wagtyň içinde iň ýokary derejä ýetip biler.Temperatureokary temperatura basgançagy 3 günden az bolmaly däldir we 10 günden soň temperatura ýuwaş-ýuwaşdan peselýär.Bu ýagdaýda üýşmegi her 20-25 günden bir gezek öwüriň, daşky gatlagy ortasyna öwüriň, ortasyny daşyna öwüriň we çüýremegine kömek etmek üçin täzeden taýynlamak üçin zerur mukdarda peşew goşuň.Gaýtadan ýygnanandan soň, ýene 20-30 günden soň, çig mal gara, çüýrük we ys derejesine ýakyn bolup, olaryň çüýrändigini görkezýär, ulanylyp bilner, ýa-da örtük topragy gysylyp, saklanyp bilner. soňra ulanyň.
7.Kompost öwrülişi
Kompostirlemegiň başyndan öwrüm ýygylygy:
Ilkinji gezek 7 gün soň;Ikinji gezek 14 gün soň;Üçünji gezek 21 gün soň;Dördünji gezekden 1 aý soň;şondan soň aýda bir gezek.Bellik: Her gezek üýşürilende çyglylygy 50-60% -e sazlamak üçin suwy dogry goşmaly.
8. Kompostyň kämillik derejesine nädip baha bermeli
Aşakdaky makalalara serediň:
Iş wagty: Awgust-11-2022